Ustawa z dnia 23 lipca 2021 r. to już w ostatnim czasie druga nowelizacja ustawy o rynku mocy – jej postanowienia w dużej mierze weszły w życie już we wrześniu br. To, co leży w kręgu najistotniejszych zmian wprowadzonych przez nowe prawo, dotyczy przede wszystkim zasad naliczania opłaty mocowej dla poszczególnych grup odbiorców. Zmniejszone zostały obciążenia z tytułu opłaty mocowej dla przedsiębiorstw cechujących się niskim różnicami pod względem średniego, dobowego zużycia energii elektrycznej. Zarówno pierwsza, jak i druga nowelizacja, wynikają z nowych regulacji europejskich znajdujących się w tzw. rynkowym rozporządzeniu, a także z zebranych dotychczas doświadczeń krajowego rynku mocy.
Nowelizacja ustawy o rynku mocy poszerza grupy odbiorców ryczałtowych, oraz wprowadza dla nich konkretny model wyliczania wysokości zryczałtowanej opłaty mocowej. Zgodnie z rzeczonym modelem wyliczeń, wysokość tej opłaty od 1 stycznia 2028 roku, będzie zależała od tzw. indywidualnej krzywej poboru, czyli różnicy między zużyciem energii elektrycznej w szczytowych godzinach zapotrzebowania, a zużyciem w pozostałych godzinach w ciągu doby. To rozwiązanie ma w założeniu 2 główne cele, tj. przede wszystkim skłonić odbiorców energii do codziennego, bardziej świadomego zużywania energii elektrycznej, a co za tym idzie, zoptymalizować bilans zapotrzebowania na prąd, wpływając tym samym na zwiększenie bezpieczeństwa dostaw prądu w Polsce.
Do końca 2027 roku dla ryczałtowych odbiorców energii elektrycznej przewidziano okres przejściowy dotyczący nowego modelu poboru i kalkulacji stawki mocowej. Do tego czasu nadal obowiązywał będzie podział na odbiorców, dla których opłata mocowa zdeterminowana będzie poborem energii w godzinach wyznaczonych przez Prezesa URE (Urzędu Regulacji Energetyki) jako godziny szczytowego zapotrzebowania, oraz na odbiorców ryczałtowych, dla których opłata mocowa będzie określana przez pryzmat rocznego poboru prądu. Prezes URE ma obowiązek wyznaczyć stawki opłaty mocowej na nowych zasadach do 30 września 2021 r., a obowiązywać one będą od 1 stycznia 2022 roku.
Wytyczne dotyczące współczynników korygujących stawkę opłaty mocowej mają wejść w życie dopiero 1 października bieżącego roku. W artykule 14 nowelizacji ustawy o rynku mocy zawarto harmonogram, wedle którego stosowane będą rzeczone współczynniki. Zgodnie z nim, od 1 października 2021 r. stosować je będą odbiorcy o wysokich napięciach, od stycznia 2022 r. odbiorcy o średnich napięciach, a dopiero od stycznia 2025 roku – odbiorcy o niskich napięciach. Jak wspomniano na początku artykułu, odbiorcy ryczałtowi będą stosować nowy model kalkulacji opłaty mocowej od początku stycznia 2028 roku.
Ograniczenia dla jednostek wytwórczych emitujących CO2 ponad limit
Kolejną istotną zmianą wprowadzaną przez nowelizację z 23 lipca br., jest uniemożliwienie uczestnictwa w aukcjach rynku mocy jednostkom wytwórczym, które przekraczają dopuszczalny limit emisji CO2 w wysokości 550 g/kWh wyprodukowanej energii elektrycznej. Jednostki przekraczające dopuszczalny limit nie mogą otrzymać certyfikacji do głównej lub dodatkowej aukcji, a operator systemu przesyłowego otrzymał narzędzia kontrolne, służące weryfikacji, czy zgłaszające się jednostki spełniają limit emisji dwutlenku węgla. Jednostki, które nie spełniają tego limitu, mają możliwość udziału w rynku wtórnym, jednak muszą liczyć się z tym, że nie otrzymają wynagrodzenia z rynku mocy – brane są tutaj pod uwagę jednostki, które rozpoczęły komercyjną działalność przed 4 lipca 2019 roku.
Ustawodawca umożliwia zastąpienie już podpisanych umów nowymi kontraktami o zwiększonym wolumenie dostaw – nowe kontrakty zastępujące wcześniej podpisane umowy mają być zawierane w wyniku aukcji mocy. Docelowo ma to znacznie poprawić bezpieczeństwo pracy krajowego systemu elektroenergetycznego, ponieważ dzięki opcji zastąpienia już podpisanych umów innymi, zapewniono warunki zarówno do zredukowania emisji dwutlenku węgla, jak i zwiększenia mocy dostępnej dla operatora.
Ponadto, w nowelizacji zawarto nową zasadę wyznaczania maksymalnych wolumenów obowiązków mocowych zagranicznym jednostkom. Mają być one wytyczane w oparciu o europejską cenę wystarczalności zasobów (ERAA – European Resource Adequacy Assessment), którą opracowano na bazie metodologii zatwierdzonej przez ACER.
Pojawiło się także wiele innych zmian wprowadzonych nowelizacją ustawy o rynku mocy:
- Wprowadzono zmiany w zasadach monitorowania realizacji inwestycji przez jednostki, które posiadają długoterminowe umowy na rynku mocy. Ma to na celu przede wszystkim zredukować ryzyko kar finansowych dla inwestorów zainteresowanych wybudowaniem nowych jednostek wytwórczych w ramach umów na rynku mocy. Predykcje zakładają, że dzięki temu zwiększona zostanie podaż nowych mocy, przy jednoczesnej obniżce ceny jednostkowej. Zmiany te, w ujęciu nieco bardziej szczegółowym, dotyczą:
- Zmiany w metodzie naliczania kar finansowych za opóźnienie w oddaniu jednostki wytwórczej do eksploatacji – przed nowelizacją była to niezmienna wartość miesięcznego obowiązku mocowego na poziomie 15%. Zmiana polega na przejściu na system progresywny, tj. od 5% w pierwszym roku, poprzez 15% w drugim do 25% miesięcznej wartości obowiązku mocowego w trzecim roku dostaw,
- Przedłużenia czasu na przedstawienie dokumentów potwierdzających poniesienie nakładów inwestycyjnych oraz zawarcie kontraktów związanych z realizacją inwestycji o łącznej wartości najmniej 20% wymaganych nakładów inwestycyjnych – czas na przedstawienie dokumentów wydłużono z 12 do 24 miesięcy,
- Umożliwienia dokonania korekty mocy osiągalnej nowej jednostki wytwórczej na rynku mocy, jednak o nie więcej niż 5% po zakończeniu realizacji inwestycji.
- Umożliwiono obrót wtórny obowiązkiem mocowym, pozwalający na bardziej sprawne funkcjonowanie rynku wtórnego (lepsze zarządzanie ryzykiem powiązanym z opcją wystąpienia awarii i kar za niewywiązanie się z umów mocowych). Docelowo zapewni to większą płynność rynku wtórnego, zapewniając tym samym optymalną ilość mocy w czasie ewentualnego zagrożenia. W tym obszarze wprowadzono następujące przepisy:
- Po zakończeniu aukcji dodatkowych w ramach transakcji na rynku wtórnym dostawca mocy może przenosić obowiązek mocowy na inna jednostkę z rynku mocy,
- W zakresie kontraktów, których przedmiotem jest obrót wtórny obowiązkiem mocowym, nie będą miały zastosowania przepisy ustawy Prawo Zamówień Publicznych,
- Jednostki wytwórcze, które rozpoczęły działalność komercyjną przed 4 lipca 2019 r. i nie spełniają limitu emisji CO2, będą mogły uczestniczyć w rynku wtórnym,
- Wprowadzone zostaną testy dla jednostek redukcji zapotrzebowania, które nie zawarły umowy mocowej, ale mają możliwość uczestnictwa w rynku wtórnym.
- Wprowadzono istotne zasady porządkujące i regulujące funkcjonowanie magazynów energii elektrycznej na rynku mocy, co w dużej mierze pozwala na ich rozwój w Polsce. Do zakresu zmian zaliczymy:
- zmianę definicji magazynu energii – ujednolicenie pojęć w ustawie Prawo energetyczne oraz ustawie o rynku mocy;
- zaliczenie magazynu energii do definicji jednostki fizycznej wytwórczej;
- dodanie magazynów energii do listy podmiotów, które wnoszą opłatę mocową.
- Rozbudowano regulamin rynku mocy o: tryb korekty mocy osiągalnej, tryb zmiany paliwa w przypadku nowych jednostek rynku mocy wytwórczych oraz o procedurę weryfikacji spełnienia limitu emisji CO2 ex-post.
Źródło: https://orka.sejm.gov.pl/proc9.nsf/ustawy/1276_u.htm