Końcem października 2021 roku Sejm uchwalił nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii, które od 1 kwietnia bieżącego roku stały się rzeczywistością i znacznie zmieniły tryb funkcjonowania prosumenckiej energetyki w naszym kraju. W związku z tym, od kilku miesięcy najpowszechniej mówi się o jednej ze zmian: net-billingu. Jednak nie jest ona jedyną zmianą dla prosumentów.
Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii z 29 października 2021 roku wprowadziła szereg regulacji, które od 1 kwietnia bieżącego roku wpłynęły na funkcjonowanie polskiego rynku prosumenckiego i z pewnością warunkować będą jego dalszy rozwój. Istotną informacją dla właścicieli mikroinstalacji (instalacji o mocy do 50 kW), którzy do 31 marca br. włącznie złożyli wniosek o przyłączenie do operatora sieci dystrybucyjnej, jest fakt, iż zachowają oni prawo do rozliczania w obowiązującym do 31 marca br. systemie opustów – nawet jeżeli zgłoszenie wymagać będzie uzupełnień i poprawek. Wystarczy złożyć uzupełnienia w ciągu 14 dni. W przypadku przekroczenia czasu na uzupełnienia bądź złożenia wniosku o przyłączenie 1 kwietnia lub później będzie można skorzystać już tylko z aktualnie obowiązującego systemu rozliczeń, tj. net-billingu, jednak ponoć dopiero po połowie bieżącego roku kalendarzowego. Ten okres przejściowy ma pozwolić na lepsze przygotowanie się sprzedawców energii do zastosowania nowego systemu rozliczeń.
Net-billing jako nowy system rozliczeń nadwyżek wyprodukowanej energii
Net-billing zakłada sprzedawanie wyprodukowanych i niewykorzystanych nadwyżek energii po średniej cenie z rynku hurtowego z miesiąca poprzedzającego sprzedaż (od połowy 2024 roku ma to być średnia cena godzinowa). Częścią procesu rozliczeniowego w tym systemie będzie tzw. depozyt prosumencki (swego rodzaju konto prosumenckie), który umożliwiał będzie pomniejszenie należności za energię elektryczną pobraną przez prosumenta z sieci. Depozyt będzie w danym miesiącu zasilany wartością energii elektrycznej wysłanej do sieci dystrybutora przez prosumenta w miesiącu poprzednim.
Net-billing to rozliczanie wartościowe energii elektrycznej, którą prosument wprowadza i pobiera z sieci. Prosument będzie miał tzw. konto prosumenckie, które będzie co miesiąc zasilane depozytem prosumenckim. Ten depozyt to będzie wartość energii, którą prosument wprowadził do sieci. Wartość energii będzie, co do zasady, wyznaczana po cenach godzinowych – dyrektor z Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Marcin Ścigan.
Do rozliczenia ze sprzedawcą w pierwszej kolejności wykorzystywane będą te środki, które zostały przypisane do konta prosumenckiego z najstarszą datą, jednak nie starszą niż 12 miesięcy. Jeżeli dana kwota, przypisana do depozytu prosumenckiego, nie zostanie wykorzystana w ciągu 12 miesięcy, ma ulec umorzeniu.
Net-billing nie zakłada konieczności prowadzenia firmy, by móc go stosować. Ponadto, energia elektryczna odsyłana do sieci nie będzie objęta podatkiem VAT, akcyzą czy PIT.
Tak jak wyżej wspomniano, prosumenci, którzy dotychczas rozliczali i rozliczają się w systemie opustów oraz ci, którzy zgłosili wniosek o przyłączenie do sieci dystrybutora do 31 marca br. włącznie, będą mogli korzystać z tego prawa nadal. Mają również opcję zmiany na system net-billingu i co więcej, będą do tego zachęcani przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska za pośrednictwem nowej zasady przyznawania dofinansowań w kolejnej edycji projektu Mój Prąd (dokładnie: Mój Prąd 4.0), która ma ruszyć już niebawem. Nowa zasada polega na tym, iż właściciele mikroinstalacji PV będą mogli otrzymać dotację na zainstalowanie domowego magazynu energii elektrycznej i/lub ciepła oraz na zakupienie systemu zarządzania energią, jednak pod warunkiem stosowania systemu net-billingu. Dodatkowo ma zostać zapewniony bonus finansowy do wcześniej zainstalowanej mikroinstalacji PV, o ile prosument zdecyduje się zmienić system rozliczeń nadwyżek energetycznych z systemu opustów na system net-billingowy.
Prosument zbiorowy oraz prosument wirtualny energii odnawialnej
Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii wprowadziła pojęcie prosumenta zbiorowego energii odnawialnej, co przyniesie korzyści mieszkańcom bloków wielorodzinnych, które wykorzystują energetykę prosumencką. Dotychczas jedyną korzyścią była możliwość zmniejszenia rachunków za energię, która była wykorzystywana do zasilania wspólnych obszarów w takich budynkach. Teraz mieszkańcy wielorodzinnych bloków będą mogli odnosić bardziej indywidualne korzyści. Prosument zbiorowy będzie mógł przypisać do jednego punktu poboru energii zainstalowaną moc instalacji OZE, która nie może przekroczyć mocy umownej, ustalonej dla tego punktu poboru energii (nie większą niż 50 kW).
Bazując na zapisach ustawy, przez prosumenta zbiorowego energii odnawialnej rozumie się „odbiorcę końcowego wytwarzającego energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji lub małej instalacji przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, w której znajduje się punkt poboru energii elektrycznej tego odbiorcy, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, wytwarzanie to nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ustawy o statystyce publicznej”.
W nowelizacji wprowadzono również prosumenta wirtualnego co ma z kolei stworzyć możliwość korzystania z energetyki prosumenckiej i pomniejszania za jej pośrednictwem rachunków za energię poprzez wykupienie udziałów w instalacji wytwórczej, która jest oddalona od punktu poboru energii przez takiego prosumenta.
Zgodnie z zapisami ustawy, przez prosumenta wirtualnego energii odnawialnej rozumie się „odbiorcę końcowego wytwarzającego energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w instalacji odnawialnego źródła energii przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w innym miejscu niż miejsce dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy, która jednocześnie nie jest przyłączona do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, wytwarzanie to nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ustawy o statystyce publicznej”.
Co ważne i warte podkreślenia, koncepcja wirtualnego prosumenta nie została wdrożona wraz z wejściem w życie omawianej nowelizacji ustawy o OZE. W tym przypadku aktualnie obowiązuje tzw. vacatio legis (okres między uchwaleniem i publikacją danego aktu/zapisu prawnego, a jego wejściem w życie) , mające potrwać do połowy 2024 roku.
Reprezentant prosumentów
Nowelizacja ustawy o OZE wprowadza również koncepcję reprezentanta prosumentów, który został zdefiniowany jako: „osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, uprawnioną na podstawie umowy (…), reprezentacji prosumentów wirtualnych energii odnawialnej lub prosumentów zbiorowych energii odnawialnej, w szczególności w relacjach z operatorem systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, zarządcą budynku wielolokalowego lub organami administracji architektoniczno-budowlanej, a w przypadku prosumenta wirtualnego energii odnawialnej – także podmiotem odpowiedzialnym za bilansowanie handlowe.”
Koncepcja reprezentanta prosumentów ma być istotna w kontekście implementacji i rozwoju wyżej opisanych koncepcji prosumenta zbiorowego i wirtualnego, ponieważ jako jeden z wymogów stawianych przed tego rodzaju prosumentami w momencie zawierania umów, będzie konieczność określenia/wskazania reprezentanta, który działając oczywiście w imieniu i na rzecz tychże prosumentów, ma między innymi składać wniosek o przyłączenie do sieci czy też zawierać umowę z operatorem sieci dystrybucyjnej oraz informować rzeczonego operatora o wszelkich kluczowych zmianach w zakresie prosumenckich działań reprezentowanych.
Źródło: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210002376